Yaratıcı Problem Çözme:
Çıkış Nerede, Anahtar Kimde?

O an göz göze geldiğimizde şunu soruyorum: “Elimizde ne var?” Çünkü yaratıcı problem çözme, “Neyi kaybettik?” ile değil, “Neyi hâlâ kullanabiliriz?” ile başlar.

Yaratıcılık burada büyük bir ilham ânı değil, küçük ama zekice manevraların toplamıdır.
Ters köşe düşünebilme refleksi, hiç kimsenin sormadığı soruyu sorma cesareti…
Ve bazen de sadece “gülümseyip devam edebilme” direnci.

İşte size üç yaratıcı problem çözme örneği:

Apollo 13
Apollo 13 uzay kapsülünün oksijen tankı patladı. Houston’daki yer ekibi panik yapmak yerine bir soru sordu: “Hayatta kalmak için elimizde neler var?” Yanıt: bant, plastik torba, bir çorap ve yaratıcı mühendislik. Sonuç, hayatta kaldılar, dünyaya dönebildiler.

Starbucks
90’ların sonunda bir Starbucks şubesi, atılan espresso’ları boşa gitmesin diye buzla karıştırıp sütle tatlandırmayı akıl etti. Denediler, müşteriler bayıldı. Merkez önce “Bu bizim DNA’mıza ters” dedi, sonra o içecek milyarlar kazandıran Frappuccino doğdu.

Efes Pilsen
“Bira çok köpürüyor” diye şikayet geliyordu. Geleneksel olarak sıcaklık kontrolüyle kontrol edilen köpük problemine sahadaki ekiplerden biri “Ya sorun sıcaklık değil de, akış hızı ise?” diye sorarak ezberleri bozdu. Musluğa küçücük bir aparat eklendi, Sonuç: Daha az köpük, daha çok memnuniyet.

Peki biz, bu zihinsel jimnastiği nasıl rutine çeviririz?

Mesela SCAMPER gibi basit bir teknikle.

• Substitute (Yerine başka bir şey koy)
• Combine (Birleştir)
• Adapt (Uyumla)
• Modify (Değiştir)
• Put to another use (Farklı şekilde kullan)
• Eliminate (Çıkar)
• Reverse (Tersine çevir)

Yani, problem ya da fikri al, evir, çevir, karıştır, ayıkla, ters çevir, yeniden yorumla. Bazen bir kelime değişikliğinin bile tüm çözümü yeniden yazabildiğine tanık olacaksınız.

Ve evet, bunu bir oyuna çevirmek de mümkün.

Yeni bir soru sorun. Sorunu başka türlü tanımlayın, objeleri sınırlayın, sunum yerine mizansen kurun, geri bildirimde “güzel fikir” demek yerine “Ne işe yarar, nerede tıkanır, ne hissettirdi?” diye sorun. Kısa sürede sorunla oynamayı öğrenirsiniz.

Çünkü yaratıcı problem çözme, çözüme varmak kadar, çözümle oynamayı bilmektir.

Yaratıcı problem çözme; süper zekaların ayrıcalığı değil, pratiğe alışmış zihinlerin işidir.

Herkes kutunun dışına çık diyor da, ama önce şu kutuyu mu bir bulsak acaba?

Fikr-i-Fikir

“Fikirler, yerçekiminden etkilenmez. Bazen ters çevrildiklerinde yükselirler.”

Her sorun, içinde başka bir soruyu saklar.

Ve her soru, yeni bir bakış açısı ihtimalini.

Bir dahaki krizde sadece çözüm üretmeyi değil, sorunun şeklini değiştirmeyi de deneyin.

Kim bilir, belki de anahtar o zaman görünüverir.